Celem przedstawionego w dniu dzisiejszym przez Komisję Europejską planu działania (zob. IP/12/1187) jest wzmocnienie unijnego przemysłu motoryzacyjnego w okresie od teraz do 2020 r. Opiera się on na wizji dla konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju przemysłu w 2020 r. oraz zaleceniach dotyczących realizacji tej wizji zawartych w sprawozdaniu końcowym grupy CARS 21 (MEMO/12/419). Na tej podstawie Komisja proponuje podjęcie konkretnych działań w dziedzinie emisji, finansowania badań, elektromobilności, bezpieczeństwa ruchu drogowego, nowych umiejętności, inteligentnych regulacji, negocjacji handlowych oraz międzynarodowej harmonizacji. Plan działania, opracowany w czasie gdy przemysł motoryzacyjny znajduje się pod szczególną presją z powodu spadków na rynku UE i strukturalnego nadmiaru zdolności produkcyjnych, obejmuje konkretne działania, które mają pomóc w sprostaniu tym trudnościom. Jest on pierwszym elementem realizacji nowej europejskiej polityki przemysłowej przedstawionej w komunikacie Komisji z października 2012 r. (zob. IP/12/1085).
Cztery filary planu działania
Plan działania składa się z czterech filarów, z których każdy obejmuje konkretne działania proponowane przez Komisję, które w nadchodzących latach mają zostać wdrożone przez Komisję, państwa członkowskie i władze regionalne:
I. Inwestycje w zaawansowane technologie i finansowanie innowacji
Aby wzmocnić konkurencyjność europejskiego przemysłu motoryzacyjnego i utrzymać jego technologiczną przewagę, konieczne jest zwiększenie środków na badania oraz promowanie przepisów i norm, które będą sprzyjały innowacjom.
W ramach tego filaru Komisja proponuje:
- opracowanie wniosku w sprawie europejskiej inicjatywy na rzecz ekologicznych pojazdów, umożliwiającej wyraźne wskazanie źródeł finansowania badań i innowacji dostępnych dla branży transportowej oraz ustanowienie jasnego priorytetu tematycznego w postaci efektywności energetycznej i napędów alternatywnych;
- kontynuowanie współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym w celu zapewnienia dostępu do finansowania projektów badań i innowacji w przemyśle motoryzacyjnym oraz wspieranie EBI w działaniach mających na celu ułatwienie dostępu do źródeł finansowania dla MŚP i przedsiębiorstw o średniej kapitalizacji. Komisja przeanalizuje również wraz z EBI możliwość finansowania projektów związanych z elektromobilnością;
- wdrożenie celów ograniczania emisji CO2 do 2020 r. dla samochodów osobowych i vanów;
- rozpoczęcie szeroko zakrojonych konsultacji dotyczących polityki regulacyjnej w zakresie emisji CO2 z samochodów osobowych i vanów po roku 2020;
- aktywne wspieranie opracowywania i wprowadzania w życie nowego cyklu badań i procedury badania w celu pomiaru zużycia paliwa oraz emisji z samochodów osobowych i vanów w sposób lepiej odzwierciedlających rzeczywiste warunki jazdy;
- określenie środków uzupełniających do kontroli emisji zanieczyszczeń pochodzących z pojazdów, w oparciu o gruntowną analizę, w celu szybkiego zmniejszenia rzeczywistych emisji zanieczyszczeń, przyczyniając się w ten sposób do poprawy jakości powietrza;
- kontynuowanie prac dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego, obejmujących działania w zakresie pojazdów, infrastruktury i zachowania kierowców. Priorytetowe obszary działań obejmą motocykle, bezpieczeństwo nowych technologii motoryzacyjnych (pojazdy elektryczne) oraz technologie wspierające kierowców i pomagające w przestrzeganiu przepisów ruchu drogowego (inteligentne urządzenia do kontroli prędkości, systemy przypominające o zapięciu pasów bezpieczeństwa, inteligentne systemy transportowe (ITS), ekologiczny styl jazdy);
- dalsze promowanie rozwoju inteligentnych systemów transportowych (ITS), w tym systemów współpracy, w szczególności pokładowego systemu powiadamiania o wypadkach na poziomie UE „eCall”;
- opracowanie strategii w zakresie alternatywnych paliw, wspierającej stosowanie szeregu paliw alternatywnych, w tym energii elektrycznej, wodoru, zrównoważonych biopaliw, gazu ziemnego i LPG, oraz przyjęcie wniosku ustawodawczego w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych dotyczącego rozwoju minimalnego poziomu infrastruktury uzupełniania paliwa/ładowania pojazdów oraz wspólnych norm dla niektórych paliw, jak również dla pojazdów elektrycznych;
- promowanie dialogu z zainteresowanymi stronami w sprawie systemu dobrowolnego oznakowania paliw;
- monitorowanie wdrażania krajowych planów działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności odnośnie do faktycznych proporcji mieszania biopaliw stosowanych w różnych państwach członkowskich oraz zgodności paliwa z technologią pojazdu;
- zapewnienie, poprzez środek ustawodawczy, wdrożenia w całej UE praktycznych i satysfakcjonujących rozwiązań dla infrastruktury w zakresie interfejsu ładowania pojazdów elektrycznych.
II. Silniejszy rynek wewnętrzny i inteligentne regulacje
Aby przyciągnąć inwestycje i pozostać silną bazą motoryzacyjną, Unia Europejska potrzebuje stabilnych i przewidywalnych ram służących wspieraniu innowacji bez nakładania zbędnych obciążeń.
W ramach tego filaru Komisja proponuje:
- nawiązanie dialogu między zainteresowanymi stronami, zachęcając je do opracowywania wspólnych zasad dotyczących porozumień wertykalnych w sprawie dystrybucji nowych pojazdów;
- przedstawienie wytycznych dotyczących zachęt finansowych na rzecz czystych ekologicznie i energooszczędnych pojazdów, ustanowionych przez państwa członkowskie, w celu maksymalizacji ich skuteczności z punktu widzenia ochrony środowiska i ograniczenia rozdrobnienia rynku;
- przeprowadzenie szeroko zakrojonych i gruntownych ocen („kontroli sprawności”) ram dotyczących homologacji typu pojazdów i na tej podstawie przyjęcie wniosku w sprawie udoskonalenia ram homologacji typu w celu włączenia przepisów odnoszących się do nadzoru rynku, aby uniknąć nieuczciwej konkurencji;
- przeprowadzenie testu konkurencyjności odnośnie do głównych przyszłych inicjatyw, w tym inicjatyw mających znaczący wpływ na przemysł motoryzacyjny;
- zbadanie możliwości i wartości dodanej przeprowadzenia proporcjonalnej analizy ekonomicznej, w oparciu o istniejące prawodawstwo dotyczące pojazdów, w odniesieniu do niektórych aktów wykonawczych, takich jak wnioski w sprawie zmiany wymogów dotyczących emisji par (norma Euro 6) i środki zabezpieczające przed nieuprawnionymi manipulacjami w odniesieniu do pojazdów kategorii L (pojazdy silnikowe dwu-, trzy- i czterokołowe).
III. Rynki światowe oraz międzynarodowa harmonizacja przepisów dotyczących pojazdów
Do 2020 r. 70 proc. wzrostu gospodarczego będzie przypadać na gospodarki wschodzące. Podobna tendencja będzie miała miejsce w sektorze motoryzacyjnym. Podczas gdy popyt na dojrzałych rynkach pozostanie na stabilnym poziomie, na rynku światowym będzie on stale rósł. Aby pomóc europejskim producentom w eksporcie samochodów i wykorzystaniu szans na nowych rozwijających się rynkach, ważne jest promowanie umiędzynarodowienia europejskiego przemysłu, skuteczny dostęp do rynków oraz harmonizacja norm i przepisów technicznych.
W ramach tego filaru Komisja proponuje:
- pełne uwzględnienie w polityce handlowej znaczenia utrzymania silnej i konkurencyjnej bazy produkcji samochodów w Europie, za pomocą zarówno wielostronnych, jak i dwustronnych (umowy o wolnym handlu) narzędzi;
- dokładną i kompleksową ocenę skutków wszystkich umów o wolnym handlu, a także ich skumulowanego wpływu na konkurencyjność przemysłu motoryzacyjnego;
- uzupełnienie wielostronnej współpracy regulacyjnej w ramach EKG ONZ dwustronną współpracą regulacyjną, w szczególności z najważniejszymi nowymi podmiotami, lecz także np. ze Stanami Zjednoczonymi – w ramach Transatlantyckiej Rady Gospodarczej – oraz z Japonią;
- promowanie i aktywne wspieranie dalszej międzynarodowej harmonizacji przepisów dotyczących pojazdów poprzez reformę Porozumienia EKG ONZ z 1958 r., tak aby przyjęcie i wdrożenie międzynarodowych przepisów było bardziej atrakcyjne dla rynków państw trzecich;
- udział w opracowywaniu pierwszego wniosku dotyczącego międzynarodowej homologacji typu pojazdu (IWVTA) w ramach EKG ONZ, która pozwoliłaby na wzajemne uznawanie całego pojazdu w przeciwieństwie do obecnej sytuacji, w której poszczególne części lub systemy mogą być homologowane oddzielnie zgodnie z różnymi regulaminami EKG ONZ. IWVTA umożliwi producentom stosowanie procedury kompleksowej homologacji typu pojazdów silnikowych;
- kierowanie pracami dwóch nieformalnych grup roboczych ds. (1) bezpieczeństwa i (2) wpływu pojazdów elektrycznych na środowisko w celu ustalenia ogólnych przepisów technicznych dotyczących bezpieczeństwa pojazdów elektrycznych w 2014 r. oraz opracowania wspólnego podejścia w zakresie polityki dotyczącej wpływu pojazdów elektrycznych na środowisko;
IV. Przewidywanie przyszłych dostosowań i łagodzenie społecznych skutków dostosowań przemysłowych
W ramach tego filaru, wobec trudnej sytuacji gospodarczej na odnotowującym spadki rynku UE, strukturalnego nadmiaru zdolności produkcyjnych oraz zapowiedzi zamykania zakładów, Komisja proponuje:
- zaangażowanie ministrów przemysłu, przedstawicieli branży i związków zawodowych w przygotowanie skoordynowanych działań służących rozwiązaniu problemu nadmiaru zdolności produkcyjnych, zapewnieniu koniecznych inwestycji i dostosowaniu środków wsparcia dla strony popytowej i podażowej do zasad funkcjonowania runku wewnętrznego i konkurencji;
- wsparcie utworzenia europejskiej rady ds. umiejętności w dziedzinie motoryzacji, która skupi istniejące krajowe organizacje prowadzące badania w zakresie umiejętności i zatrudnienia w sektorze motoryzacyjnym. Rada ds. umiejętności będzie wspierać wzajemne uczenie się w oparciu o wymianę informacji i dobrych praktyk, jak również zapewni platformę dialogu;
- zachęcanie do korzystania z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) w celu przeszkolenia i przekwalifikowania zawodowego pracowników w nowej perspektywie finansowej funduszy strukturalnych;
- wznowienie działalności grupy zadaniowej skupiającej przedstawicieli różnych służb, w celu analizy i organizacji działań następczych w odniesieniu do głównych przypadków zamykania zakładów motoryzacyjnych lub znaczącego ograniczania ich działalności. Grupa zadaniowa już w przeszłości ingerowała (doraźnie) i była wysoce skuteczna w takich przypadkach w przemyśle motoryzacyjnym;
- określenie dobrych praktyk i promowanie działań wyprzedzających w stosunku do restrukturyzacji w porozumieniu z przedstawicielami regionów, w których przemysł motoryzacyjny odgrywa istotną rolę, urzędami zatrudnienia oraz zainteresowanymi stronami z branży motoryzacyjnej;
- wznowienie działalności grupy zadaniowej skupiającej przedstawicieli różnych służb w celu analizy i organizacji działań następczych w odniesieniu do głównych przypadków zamykania zakładów motoryzacyjnych lub znaczącego ograniczania ich działalności, które ułatwiłyby korzystanie z odpowiednich funduszy UE;
- w przypadkach zamykania zakładów i znaczącego ograniczania ich działalności – zachęcanie państw członkowskich do rozważenia możliwości skorzystania z Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (EFG);
- zachęcanie państw członkowskich do wykorzystywania programów elastyczności pracowników i ich współfinansowania z EFS w celu wspierania dostawców, którzy mogą potrzebować dodatkowego czasu na znalezienie nowych klientów w następstwie zamknięcia lub ograniczenia działalności zakładu motoryzacyjnego.
Kolejne działania
Przyjęcie planu działania, w następstwie sprawozdania grupy CARS 21, nie oznacza jeszcze zakończenia całego procesu. W celu monitorowania realizacji zapowiedzianej strategii oraz kontynuowania dialogu z zainteresowanymi stronami, ustanowiony zostanie specjalny proces o nazwie „CARS 2020”.
Podstawowe informacje dotyczące sektora motoryzacyjnego
Europejski sektor motoryzacyjny jest jedną z największych branż przemysłowych w Europie, z ponad 700 mld euro obrotów i efektem mnożnikowym mającym wpływ na całą gospodarkę poprzez powiązania z innymi sektorami (stalowym, chemicznym i tekstylnym). W całej UE znajduje się około 180 fabryk samochodów. Branża ta zapewnia ponad 12 milionów bezpośrednich i pośrednich miejsc pracy, w których znaczny udział mają stanowiska dla wysoko wykwalifikowanych pracowników. Wykazuje ona też znaczący dodatni bilans handlowy (ponad 90 mld euro w 2011 r.). Jest zatem ważnym źródłem wzrostu gospodarczego i dobrobytu europejskich obywateli.
Z powodu sytuacji makroekonomicznej sprzedaż samochodów na rynkach UE spadła w tym roku (o 6,8 proc. w pierwszej połowie 2012 r. w przypadku samochodów osobowych i o 10,8 proc. w przypadku samochodów dostawczych) – w porównaniu z już niskimi poziomami w 2011 r. Obecne prognozy mówią o blisko ośmioprocentowym zmniejszeniu się rynku samochodów osobowych w UE (o 12,1 mln sztuk), co oznacza piąty z rzędu rok o tendencji spadkowej. Oczekuje się, że odwrócenie tej tendencji nastąpi dopiero w latach 2014-2015, a na powrót do poziomów sprzed kryzysu trzeba będzie czekać następnych 4-5 lat — a na niektórych rynkach aż do końca tego dziesięciolecia.
Branża motoryzacyjna jest główną siłą napędową w dziedzinie wiedzy i innowacji, jako największy prywatny inwestor w zakresie badań i rozwoju (ok. 30 mld euro w 2010 r.) oraz światowym liderem w rozwoju ekologicznych technologii. Sektor ten dokonuje obecnie inwestycji i dostosowań zarówno w dziedzinie poprawy efektywności paliwowej silników konwencjonalnych, jak i upowszechnienia pojazdów elektrycznych.
Chociaż sprzedaż pojazdów elektrycznych w UE w 2011 r. wyniosła tylko 11 tys. sztuk, elektromobilność zdecydowanie się rozwija i oczekuje się, że do 2020 r. liczba zarejestrowanych pojazdów z tradycyjnymi silnikami spalinowymi spadnie, natomiast udział pojazdów elektrycznych w ogólnej liczbie zarejestrowanych pojazdów wzrośnie do 7 proc.
