Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna w ramach projektu „Rada ds. kompetencji w sektorze motoryzacyjnym (z uwzględnieniem elektromobilności)” [pisaliśmy o tym projekcie w pierwszym wydaniu naszego Newslettera SA&AM] miała przyjemność w okresie X – XII 2018, organizowania kilku spotkań sektora biznesu i edukacji celem sieciowania, wymiany doświadczeń i budowania współpracy pomiędzy tymi środowiskami.
Podczas pierwszego, październikowego spotkania w Katowicach, liczną grupę stanowili przedsiębiorcy, którzy zgłaszali uwagi i zastrzeżenia do aktualnego systemu kształcenia oraz propozycje i oczekiwania w zakresie zmian, szczególnie na poziomie kształcenia zawodowego/branżowego. Firmy zwracały uwagę, że oprócz kwalifikacji technicznych, zawodowych, bardzo istotną rolę odgrywają, i coraz bardziej będą odgrywać, kompetencje miękkie, takie jak: umiejętność szybkiej adaptacji, samodzielnego działania czy komunikacji w środowisku interdyscyplinarnym. Pracodawcy oczekują bardziej efektywnego systemu nauczania, możliwości modyfikacji programów i dopasowania kierunków kształcenia ściśle do ich potrzeb, w zamian za to deklarują gotowość współpracy i zaangażowania się w proces kształcenia. Ważnym elementem, na który zwracali uwagę przedsiębiorcy to globalne trendy rynkowe oddziałowujące na sektor, szczególnie te związane z dynamicznym rozwojem i wdrażaniem nowych technologii. Nowe technologie powodują konieczność budowania nowych kompetencji przyszłych pracowników, dopasowanych do wymagań jakie stają przed zmieniającym się sektorem motoryzacyjnym.
Czy technika i szkoły branżowe są w stanie odpowiedzieć na potrzeby pracodawców?
Obecni na spotkaniu przedstawiciele sektora edukacji deklarowali swoje całkowite zaangażowanie w podnoszenie jakości kształcenia zawodowego/branżowego, jednocześnie sygnalizując swoje oczekiwania w zakresie współpracy i konieczności udziału przedsiębiorców w praktycznej nauce zawodu. „Trzeba zachęcać młodych ludzi do wyboru kierunków zawodowych, do wybierania szkół branżowych i techników, które kształcą właśnie w zakresie kwalifikacji potrzebnych na dzisiejszym rynku pracy”, podkreślali przedstawiciele sektora edukacji dodając, że szkoły branżowe umożliwiają dzisiaj kontynuację nauki na kolejnych szczeblach edukacji, co niewątpliwie odgrywa kluczową rolę przy podejmowaniu decyzji o wyborze szkoły. Szkoła branżowa nie zamyka drogi do dalszego rozwoju zawodowego.
Konieczna jest zmiana negatywnego wizerunku szkół zawodowych i budowanie od podstaw świadomości społeczeństwa na temat jakości kształcenia zawodowego, szkół branżowych i podniesienie rangi wykształcenia zawodowego/branżowego. Zmiana nomenklatury jest także jednym z czynników, który może odegrać ważną rolę w postrzeganiu tego szczebla edukacji, jako nowej jakości. Kluczowe znaczenie, co podkreślali uczestnicy spotkań, ma również doradztwo zawodowe, promujące szkolnictwo branżowe nie jako alternatywę ale podstawowy wybór, szczególnie dla młodych osób o predyspozycjach technicznych. To doradztwo i odpowiednie nakierowywanie powinno odbywać się już na etapie wczesnej edukacji, a zgodnie z niektórymi postulatami – nawet od przedszkola, i objąć powinno nie tylko dzieci ale także rodziców, którzy bardzo często podejmują decyzję o wyborze drogi kształcenia dla swoich dzieci.
Podczas grudniowych konsultacji środowiskowych we Wrocławiu dominowali przedstawiciele uczelni i szkół, a przedsiębiorców reprezentowała jedynie nieliczna grupa osób. Liczymy na większe zaangażowanie środowiska biznesu w kolejnych konsultacjach, które będziemy organizować w całej Polsce, ponieważ głos przedsiębiorców jest dla projektu najważniejszy. Pomimo często różnych potrzeb, możliwości i oczekiwań z obu stron, będziemy w kolejnych latach zachęcali firmy i szkoły do budowania stałych porozumień o współpracy. Pracodawcy, którzy już zdecydowali się na współpracę ze szkołami, a takich przykładów mamy w kraju naprawdę dużo, podkreślają, że poprzez podjęte działania, przygotowują kandydatów do pracy w swoich przedsiębiorstwach i jest to rzeczywista inwestycja w kwalifikacje przyszłych pracowników firmy. Zaangażowanie w proces kształcenia świadczy nie tylko o świadomości i dojrzałości przedsiębiorcy ale może być równocześnie formą promocji firmy oraz obniżenia kosztów procesu rekrutacji i selekcji poprzez bezpośredni dostęp do potencjalnych pracowników, już za chwilę wchodzących na rynek pracy. Spora grupa przedsiębiorców dopytuje jednak słusznie o rozwiązania systemowe oraz krajowe wsparcie finansowe dla firm, które angażują swój czas i wysiłek w proces kształcenia.
Dobre praktyki pokazują wiele możliwości współpracy szkół i przedsiębiorców na rożnych polach. Przykładem są wizyty uświadamiające uczniów w zakładach pracy, praktyki lub staże, tworzenie klas patronackich, wyposażanie pracowni ale także współpraca w zakresie podnoszenia kompetencji nauczycieli przedmiotów zawodowych poprzez organizację przez przedsiębiorców szkoleń i prezentacji nowych technologii. To właśnie wpływ nowych technologii, także na konsultacjach grudniowych był tematem poruszanym przez uczestników spotkania. Najnowsze, zaawansowane rozwiązania technologiczne wdrażane do firm pod pojęciem Przemysłu 4.0 to nowe wyzwania, przed którym stoi także przemysł motoryzacyjny. Na chwilę obecną wiele szkół może mieć trudności z zapewnieniem odpowiednich warunków do kształcenia w zakresie obsługi najnowszych technologii, głównie z powodów braku odpowiedniej infrastruktury i odpowiednio przygotowanej kadry szkoleniowej. Najlepszym rozwiązaniem tego problemu wydaje się być właśnie ścisła współpraca szkół z zakładami pracy, gdzie uczniowie mogą odbywać praktyczną naukę zawodu na najnowocześniejszych urządzeniach i technologiach, w naturalnym środowisku czyli miejscu pracy.
Dobre praktyki płyną ze szkolnictwa wyższego gdzie bardzo dobrze rozwija się kształcenia w systemie dualnym, z dużym naciskiem na praktyczną naukę zawodu u pracodawców. Przykładem takiego modelu kształcenia praktycznego jest realizowany na Politechnice Śląskiej w Gliwicach we współpracy z Katowicką SSE, Klastrem SA&AM i przedsiębiorcami, program studiów dualnych na kierunku Mechanika i Budowa Maszyn. Tego typu praktyki stosują również inne uczelnie, między innymi Politechnika Wrocławska, która prezentowała podczas grudniowych konsultacji organizowanych we Wrocławiu, swój wypracowany model studiów dualnych z udziałem przedsiębiorców. W obu wyżej wymienionych przykładach kształcenia dualnego kluczową rolę odgrywają przedsiębiorcy którzy angażują się finansowo i organizacyjnie.
Czy można wykorzystać te wypracowane modele kształcenia ze szkolnictwa wyższego do szkolnictwa branżowego i technicznego? Podczas naszych spotkań wielu przedstawicieli sektora edukacji sygnalizowało trudności z nawiązaniem stałej współpracy z przedsiębiorcami, przedsiębiorcy, natomiast sygnalizowali obawy przed zniszczeniem drogich maszyn i urządzeń, koniecznością zapewnienia opiekunów praktyk i związanej ze stażami dezorganizacji pracy w zakładzie. Przedsiębiorcy sygnalizują także o występujących na niektórych stanowiskach ograniczeniach dostępu dla osób nieletnich. Konieczne są więc zmiany nie tylko przepisów ale także mentalności i podejścia obu stron, większa otwartość i jasne określanie swoich potrzeb i wymagań. Taki otwarty dialog, do którego zapraszamy interesariuszy projektu, pozwoli nam wypracować wzorowe porozumienie edukacyjne, akceptowane zarówno przez szkoły jak i przedsiębiorców. Wypracowanie takiego wzorowego porozumienia jest jednym z celów projektu „Rady ds. kompetencji w sektorze motoryzacji” na rok 2019. Już teraz zapraszamy do zgłaszania się wszystkich zainteresowanych zarówno współpracą przy wypracowywaniu wzorowego porozumienia, a także szkoły i przedsiębiorców szukających parterów do współpracy.
W ramach projektu „Rady ds. kompetencji w sektorze motoryzacyjnym”, Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, Polska Izba Motoryzacji oraz Związek Pracodawców Motoryzacji i Artykułów Przemysłowych chcą wpływać także na zmiany systemowe. Działając w oparciu o dane zebrane od przedsiębiorców podczas konsultacji środowiskowych i prowadzonych badań potrzeb sektora motoryzacyjnego w zakresie kompetencji i sposobu kształcenia, opracowane zostaną rekomendacje zmian dotyczących sektora motoryzacyjnego (z uwzględnieniem elektromobilności), które mamy nadzieję, zostaną uwzględnione i zaimplementowane w ramach reformy systemu edukacji.
Standaryzacji podlegają w naszym kraju także kwalifikacje rynkowe dla wszystkich sektorów, w tym także dla sektora motoryzacji. Podczas pierwszego seminarium metodologiczne organizowanego w ramach projektu „Rady ds. kompetencji w sektorze motoryzacyjnym”, ekspertów z Katowickiej SSE wsparli przedstawiciele z Instytutu Badań Edukacyjnych w Warszawie. „Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji jest gotowy na zgłaszanie nowych kwalifikacji”, podkreślali eksperci z IBE. Firma we współpracy z placówką kształcenia, publiczną, czy prywatną, może zostać instytucją szkolącą i certyfikującą w zakresie nowych kwalifikacji – zgłaszając kwalifikacje jako rynkowe do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji.
Jesteśmy po pierwszych doświadczeniach zebranych na bazie tych kilku spotkań z Państwem w bieżącym roku. Pełni optymizmu i nowych pomysłów planujemy już kolejne działania i chcemy sukcesywnie poszerzać grono interesariuszy projektu. Liczymy na Państwa zaangażowanie i uczestnictwo w działaniach projektowych w roku przyszłym i latach kolejnych, a w związku z nadchodzącym okresem świątecznym chcemy życzyć Państwu zdrowych i spokojnych Świąt Bożego Narodzenia oraz pomyślności i owocnej współpracy, także przy projekcie „Rady ds. kompetencji w sektorze motoryzacyjnym” w roku 2019.
Monika Bezak – Ekspert ds. Rynku Pracy
Łukasz Górecki – Manager Klastra SA&AM
Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna
