Zgłaszający: Waldemar Sługocki, Piotr Adamowicz, Tomasz Aniśko, Tadeusz Aziewicz, Mateusz Bochenek, Jerzy Borowczak, Piotr Borys, Małgorzata Chmiel, Zofia Czernow, Waldy Dzikowski, Joanna Fabisiak, Joanna Frydrych, Konrad Frysztak, Krzysztof Gadowski, Aleksandra Gajewska, Kamila Gasiuk-Pihowicz, Tomasz Głogowski, Marta Golbik, Cezary Grabarczyk, Rafał Grupiński, Riad Haidar, Agnieszka Hanajczyk, Iwona Hartwich, Michał Jaros, Joanna Jaśkowiak, Małgorzata Kidawa-Błońska, Marcin Kierwiński, Joanna Kluzik-Rostkowska, Ewa Kołodziej, Iwona Maria Kozłowska, Michał Krawczyk, Robert Kropiwnicki, Wojciech Król, Marek Krząkała, Gabriela Lenartowicz, Tomasz Lenz, Katarzyna Lubnauer, Artur Łącki, Magdalena Łośko, Jagna Marczułajtis-Walczak, Rajmund Miller, Izabela Katarzyna Mrzygłocka, Grzegorz Napieralski, Dorota Niedziela, Małgorzata Niemczyk, Tomasz Piotr Nowak, Mirosława Nykiel, Marzena Okła-Drewnowicz, Tomasz Olichwer, Paweł Olszewski, Katarzyna Osos, Paweł Papke, Małgorzata Pępek, Katarzyna Maria Piekarska, Agnieszka Pomaska, Paweł Poncyljusz, Jacek Protas, Monika Rosa, Grzegorz Rusiecki, Jakub Rutnicki, Marek Rząsa, Grzegorz Schetyna, Krystyna Sibińska, Tomasz Siemoniak, Bartłomiej Sienkiewicz, Krystyna Skowrońska, Marek Sowa, Franciszek Sterczewski, Andrzej Szewiński, Adam Szłapka, Tomasz Szymański, Cezary Tomczyk, Małgorzata Tracz, Robert Tyszkiewicz, Jarosław Wałęsa, Marta Wcisło, Monika Wielichowska, Ryszard Wilczyński, Anna Wojciechowska, Witold Zembaczyński, Urszula Zielińska, Piotr Benedykt Zientarski, Tadeusz Zwiefka
Data wpływu: 17-02-2022
Szanowny Panie Premierze,
w związku z opracowaniem przez Komisję Nadzoru Finansowego (dalej: „KNF”) projektu rekomendacji dotyczących likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych, które zastąpią obecnie obowiązujące wytyczne dotyczące likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych przyjęte 16 grudnia 2014 r., zwracamy się do Pana Premiera z następującymi pytaniami:
- Na wstępie po analizie wielu informacji zwrotnych (np. interpelacja nr 27167, 20120) oraz samego projektu rekomendacji podajemy w wątpliwość konieczność, zasadność i intencję ich wydawania. Obecnie obowiązujące wytyczne przyjęte 16 grudnia 2014 r. a posteriori nie były stosowane przez towarzystwa ubezpieczeń. Z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością przedmiotowe rekomendacje de facto także nie będą. Rodzi się zatem pytanie: Czy i w jaki sposób Ministerstwo Finansów usprawniło proces nadzoru nad rynkiem ubezpieczeń oraz likwidacji szkód komunikacyjnych w stosunku do lat poprzednich oraz nad osobami, które odpowiadają za właściwą jego kontrolę? Jak i na podstawie czego Ministerstwo ocenia ten nadzór i które osoby personalnie za niego odpowiadają poza prezesem KNF?
- Odnośnie do formalnoprawnego statusu rekomendacji należy zauważyć, że już Sąd Najwyższy wskazał, że jest oczywiste, iż spornych aktów w postaci […] uchwały Komisji Nadzoru Bankowego nie można zaliczyć do prawa powszechnie obowiązującego. Należą one do zróżnicowanej kategorii przepisów mających charakter wewnętrznych aktów normatywnych w rozumieniu art. 93 Konstytucji. Komisja Nadzoru nie jest organem konstytucyjnie wyposażonym w uprawnienia prawotwórcze. Jej kompetencje obejmują określone postępowanie naprawcze. Na gruncie art. 93 Konstytucji przyjmuje się, że system aktów prawa wewnętrznego ma – w zakresie podmiotowym – charakter systemu otwartego. Przepis ten określa cechy wewnętrznych aktów normatywnych przez wskazanie, że mogą one być wydawane na podstawie ustawy, podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem, obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty i nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli i osób prawnych oraz innych podmiotów. W ocenie konstytucjonalistów rekomendacje polskiego organu nadzoru zawierają normy postępowania niebędące jednak normami prawnymi ani powszechnie, ani też wewnętrznie obowiązującymi. Dlatego też nie są one wiążące nawet dla ich adresatów („Źródła prawa z perspektywy piętnastu lat obowiązywania Konstytucji”, publikacja Koła Naukowego Prawa Konstytucyjnego Legislator, red. M. Zubik, R. Puchta, Warszawa 2013). Ponadto Rekomendacje KNF podejmowane są w formie uchwał, w stosunku do których nie ma żadnej formy zaskarżenia, a zatem realnego sprzeciwu wobec ich treści. W jaki zatem sposób Ministerstwo Finansów zamierza rozwiązać opisywany problem?
- Ostatni akapit wstępu wskazuje, że rekomendacje są stosowane według zasady „zastosuj lub wyjaśnij”. W tym miejscu wyjaśnić należy, że jeśli regulator poważnie myśli o wdrożeniu w Polsce modelu comply or explain, konieczne jest opracowanie i ogłoszenie przez KNF, jak wyobraża sobie działanie tego systemu, w szczególności jak podmioty na nadzorowanych rynkach mają wytłumaczyć się z faktu niestosowania wytycznych i zaleceń KNF. Kluczowe jest, jak w modelu comply or explain będzie funkcjonować ocena nadzorowanych podmiotów dokonywana przez KNF w oparciu o metodykę BION. Zgodnie z obecnymi, opublikowanymi na stronie internetowej KNF, założeniami metodyki BION przy ocenie nadzorowanych podmiotów na rynku ubezpieczeniowym uwzględnia się kwestię, czy zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji stosuje się do wytycznych/rekomendacji organu nadzoru. Co więcej, jeżeli zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji nie stosuje się do wytycznych/rekomendacji organu nadzoru, to ostateczna ocena jakościowa zarządzania (ekspercka) nie może być lepsza niż 3,5, gdzie ocena 4 jest oceną najgorszą z możliwych. W rezultacie stosowanie się do zasad określonych przez KNF wpływa bardzo znacząco na ogólną ocenę podmiotu i może owocować wzmożeniem wobec tego podmiotu działań nadzorczych ze strony KNF. Zasada ta do działania wymaga jasnego przekazu i konsekwencji stosowania ze strony regulatora. W związku z powyższym: Czy regulator także dostrzega konieczność opracowania i skutecznego ogłoszenia przez KNF zasad, na podstawie których podmioty na nadzorowanych rynkach mają wytłumaczyć się z faktu niestosowania wytycznych i zaleceń KNF? Dodatkowo czy i jaki wpływ będzie miało ewentualne niestosowanie się do ww. rekomendacji do oceny wg założeń BION?
Szanowny Panie Premierze, z niepokojem spoglądamy na kierunek obrany w treści rekomendacji dotyczącej likwidacji szkód komunikacyjnych, dlatego prosimy Pana Premiera o odpowiedź w sprawie kwestii rozważenia wprowadzenia następujących działań:
- Uwzględnienie, by rekomendacje w swojej treści zawierały metodykę nadzoru, kontroli i kar za niestosowanie rekomendacji przez TU.
- Nałożenie obowiązku, by części zamienne proponowane przez zakłady ubezpieczeń posiadały ogólnodostępną informację dla poszkodowanego mówiącą o ich jakości, sposobie jej stwierdzenia oraz metodyki, kto i w jaki sposób to uczynił wraz ze wskazaniem posiadanych atestów, certyfikatów.
- W sytuacji braku rzetelnych krajowych badań oraz ogromnej ilości negatywnych przykładów wykreślenie informacji, które wprowadzać mogą w błąd, a mówiących, iż części alternatywne o jakości P są częściami o porównywalnej jakości z częściami oryginalnymi, chyba że KNF zagwarantuje taki stan rzeczy i poniesie tego konsekwencje, jeśli jest inaczej. Należy również wykreślić zapisy, że są to części prostej konstrukcji umożliwiające ich stosowanie, chyba że KNF przedstawi wiarygodne i obiektywne badania, które wnioski te potwierdzą.
- Usunięcie rekomendacji (np. 16, 22) uprawniających ubezpieczycieli do pośredniego lub bezpośredniego oferowania jakichkolwiek usług typu wynajem czy naprawa pojazdu, o ile nie nastąpiło to na wyraźną prośbę poszkodowanego oraz wzmocnienie zdrowych rozwiązań wolnorynkowych. Jeśli wyraźne żądanie poszkodowanego nastąpiło, ubezpieczyciel powinien wziąć pełną odpowiedzialność za wszystkie tego konsekwencje (odpowiedzialność prawnofinansowa identyczna jak dla warsztatu).
- Zrównanie definicji poszkodowanego i konsumenta oraz wzmocnienie jego pozycji i prawa do swobodnego wyboru zgodnie z zaleceniami pokontrolnymi Najwyższej Izby Kontroli z 2019 r. (KBF.430.013.2019, Nr ewid. 152/2019/P/17/010/KBF).
- Wprowadzenie mechanizmu rozliczania i konsekwencji wobec ubezpieczalni za lawinowo rosnące liczby sporów na tle odszkodowań za naprawy, pojazdy zastępcze i usługi assistance oraz nakaz publikowania danych w tym zakresie wg instrukcji opracowanej przez rzecznika finansowego.
- Wypracowanie mechanizmu, w którym stanie się możliwe kierowanie ewentualnych pozwów sądowych wg prawa polskiego i w polskim sądzie przez uprawnionych, a nie tylko właściciela pojazdów wobec ubezpieczalni działających spoza terenów tzw. zielonej karty (Gefion, Euroins itd.). Obecnie nie jest to możliwe, co stawia te firmy w uprzywilejowanej pozycji wobec prawa, a dodatkowo skutecznie komplikuje odzyskanie roszczenia bez osobistego zaangażowania właściciela pojazdu.
- Wprowadzenie zapisów, według których faktury serwisów naprawczych nie mogą (tak jak to ma miejsce obecnie i co jest sprzeczne z powszechną linią orzeczniczą) być uśredniane do stawek partnerów w interesach danej ubezpieczalni skupionych np. w sieciach naprawczych. W przypadku zawyżania kosztów naprawy (wyłudzania) ubezpieczyciel winien zgłosić przestępstwo, a nie kwestionować ceny na podstawie własnych umów z wybranymi firmami. Wszystkie natomiast korekty kosztorysów lub faktur winny być udokumentowane i podparte konkretnymi zapisami np. z technologii napraw potwierdzonymi przez producenta pojazdu, a nie firmy sprzedające systemy kosztorysujące (art. 6 K.c.).
- Wprowadzenie absolutnego zakazu ingerowania ubezpieczycieli w rynek napraw poprzez żądanie np. faktur źródłowych na części zamienne i materiały, gdy naprawa została już udokumentowana fakturą VAT, nakazywania niszczenia wymienionych części zamiennych lub ich zabierania bez wyraźnego wniosku właściciela auta.
- Wprowadzenie zapisów obligujących ubezpieczyciela do wypracowania ścieżki utylizacji w sieci legalnych punktów recyklingu pojazdów całkowicie zniszczonych (np. spalonych, rozerwanych na kawałki) bez prawa ich sprzedaży za pomocą aukcji, co skutecznie wpłynie na walkę z szarą strefą.
- Wprowadzenie obowiązku przekazywania na wniosek konsumenta odpłatnej i pełnej historii szkodowej, tj. m.in. informacji technicznej nt. zakresu szkód w pojeździe oraz sposobu jej rozliczenia i udokumentowania naprawy (np. w przypadku kupna pojazdu) z uwzględnieniem przepisów RODO.
- Wprowadzenie rekomendacji na cały obszar szkód, gdzie mamy do czynienia z naprawami pojazdów i usługami assistance typu wynajem pojazdu zastępczego lub parkowaniem czy uprzątnięciem po kolizji – także z ubezpieczenia mienia (np. z ubezpieczenia budynku), ubezpieczenia rolników czy autocasco.
Z poważaniem
