Dla każdego z nas prowadzącego działalność gospodarczą lub kierującego przedsiębiorstwem informacja o kontroli zawsze jest bardzo stresującym wydarzeniem.
Oczywiście nawet jeśli staramy się spełniać obowiązki z zakresu ochrony środowiska zawsze rodzi się wiele wątpliwości czy nie pominęliśmy jakiegoś aspektu, czy nasi podwładni i podwykonawcy postępują w sposób właściwy.
W niniejszym artykule postaramy się pomóc w przygotowaniach do kontroli, określić jakie jednostki mogą nas kontrolować z jakiego zakresu oraz jakie mają uprawnienia.
Kto może nas kontrolować z zakresu ochrony środowiska?
Najczęściej kontrolującymi przedsiębiorców z zakresu ochrony środowiska jest Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ), Urząd Marszałkowski właściwy miejscu prowadzenia działalności lub siedzibie firmy, właściwy urząd gminy czy też miasta, a nawet straż miejska.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przeprowadza dwa rodzaje kontroli: planowaną i interwencyjną.
Kontrola planowana związana jest z listą przedsięwzięć które należy skontrolować z uwagi na inne przepisy, oraz z grupą przedsiębiorców wybieranych do kontroli losowo, i jest to powiązane z systemem KRS, CEiDG i BDO. Zatem błędne jest myślenie, niektórych przedsiębiorców, żeby się „nie wychylać” czyli nie składać żadnych sprawozdań. System może nas wylosować, czego konsekwencją przy braku wypełniania obowiązków z zakresu ochrony środowiska mogą być naprawdę wysokie kary. Przedsiębiorca otrzymuje zawiadomienie z WIOŚ o planowanej kontroli, jej zakresie i terminie trwania.
Kontrola pozaplanowa czyli tzw. kontrola interwencyjna jest przeprowadzana na wniosek administracji publicznej lub podmiotu (ktoś złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przeciwko środowisku, wystąpieniu awarii czy zanieczyszczaniu środowiska). Inspektorzy w tym przypadku przeprowadzają kontrolę bez uprzedniego zawiadomienia, w celu wykrycia nieprawidłowości.
Urząd Marszałkowski
Urząd Marszałkowski kontroluje przedsiębiorcę z poprawności składanych sprawozdań oraz działaniu zgodnie z wydanymi przez ten organ decyzjami.
- Prawidłowość naliczenia opłat za korzystanie z środowiska.
- Prawidłowość składania sprawozdań z ilości wytworzony odpadów.
- Prawidłowość składania sprawozdań z ilości zebranych i/lub przetworzonych odpadów.
- Prawidłowość realizacji obowiązku organizacji zbierania odpadów opakowaniowych i poużytkowych,
- Przestrzeganie zasad wynikających z decyzji zbierania, wytwarzania i lub przetwarzania odpadów.
Kontrola gminnego wydziału ochrony środowiska.
Kontrola z działu ochrony środowiska danej gminy natomiast sprawdza przede wszystkim poprawność prowadzenia w przedsiębiorstwie gospodarki odpadami zgodnie z Ustawą z 13 września 1996 o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz Ustawą z dnia 14 grudnia 2012 o odpadach .
- Czy jest zawarta umowa na odbiór odpadów komunalnych (o ile brak systemu gminnego)
- Sposoby gromadzenia wytwarzanych odpadów;
- Czy wytwarzane odpady są przekazywane uprawnionym podmiotom,
- Czy prowadzona jest prawidłowa ewidencja wytwarzanych odpadów,
- Czy przedsiębiorca dokonał zgłoszeń działających instalacji powodujących emisje do środowiska.
Przebieg kontroli.
Na wstępie Inspektorzy zawsze legitymują się stosownym upoważnieniem do kontroli oraz zgodnymi dokumentami służbowymi.
Pierwszym dokumentem do przygotowania jest książka kontroli, w którym inspektorzy wpiszą daty rozpoczęcia i zakończenia trwania kontroli. Warto wiedzieć, że inną kontrolę można zacząć dopiero po zakończeniu bieżącej.
Następnie zazwyczaj zaczynają kontrolę od wizji lokalnej, która ma na celu zobaczenie funkcjonowania zakładu i wychwycenia wszelkich nieprawidłowości, np. potrzeby posiadania jakiegoś pozwolenia czy prowadzenie nieprawidłowej gospodarki odpadami. W tym momencie musimy zdać sobie sprawę, że kontrola naszego przedsięwzięcia mogła rozpocząć się wcześniej np. od pobrania próbek z cieku wodnego, nagrania dokumentacji np. dronem.
W drugim etapie kontrolowana jest posiadaną dokumentacja, w przypadku kontroli tzw planowanej może się okazać, że etapy te zostają zamienione tzn. w pierwszej kolejności inspektorzy zapoznają się z dokumentami a następnie potwierdzają stan rzeczywisty z dokumentami.
Inspektorzy mają prawo wstępu do kontrolowanego obiektu całą dobę, mogą wykonywać niezbędne pomiary i badania oraz pobierać próbki w celu ustalenia na terenie objętym kontrolą stanu środowiska. Mogą zażądać pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania różnych osób pracujących, okazania wszystkich dokumentów i udostępnienia wszystkich danych, które związane są z problematyką kontroli, oczywistym jest, że z prawa kontroli obiektu o każdej porze inspekcja korzysta raczej rzadko i jest to na ogół związane z podejrzeniem popełnienia przestępstwa lub wykroczenia.
W zależności od kontroli sprawdzany jest konkretny obszar z zakresu ochrony środowiska albo wszystkie jego aspekty, przede wszystkim:
- gospodarka odpadami czyli wytwarzanie, bezpieczne magazynowanie i przekazywanie odpadów oraz dokumentacja z tym związana;
- emisja, czyli wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza- czy w związku z prowadzona działalnością wymagane jest pozwolenie lub zgłoszenie oraz czy przygotowywane są i w jakim zakresie sprawozdania za korzystanie ze środowiska.
- gospodarka wodno-ściekowa to pobór wód na potrzeby wykonywanej działalności oraz zrzut ścieków- czy potrzebne w tym aspekcie jest pozwolenie wodnoprawne.
- wprowadzenie opakowań -czy firma jest wprowadzającym opakowania i realizuje związane z tym obowiązki min. rozlicza się z ilości wprowadzonych na rynek opakowań
- wprowadzenie produktów – czy firma wprowadza na rynek oleje, opony, smary i rozlicza się z nich.
- wprowadzenie sprzętu elektrycznego i elektrycznego oraz baterii i akumulatorów- czy firma jest zobowiązana i wypełnia obowiązki wprowadzającego?
Po zakończonej kontroli inspektor sporządza protokół w którym opisuje przebieg kontroli oraz umieszcza w podsumowaniu naruszenia (niewielkie błędy, które są przeoczeniem i łatwo je poprawić) oraz wykroczenia (znaczące niezgodności) i związane z nimi sankcje.
Jak przygotować się do kontroli?
Prewencja, czyli zadziałaj przed kontrolą
Każda działalność nawet najmniejsza ma do czynienia z aspektami związanymi z ochrona środowiska oraz z wynikającymi z tego obowiązkami z zakresu ochrony środowiska.
- Używasz samochodów w firmie – rozlicz zanieczyszczania wprowadzane do środowiska;
- Czy ewidencja zużycia paliwa pojazdów i maszyn jest prowadzona prawidłowo;
- Używasz maszyn na budowie – rozlicz zanieczyszczania wprowadzane do środowiska;
- Malujesz komponenty, masz lakiernie samochodową – rozlicz zanieczyszczania wprowadzane do środowiska, ale sprawdź czy nie potrzebujesz pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do środowiska;
- Masz myjnie samochodową – rozlicz zanieczyszczania wprowadzane do środowiska w postaci ścieków, sprawdź czy nie potrzebujesz pozwolenia na wprowadzanie ścieków, zadbaj o badania ścieków w zakresie przekroczeń;
- Czy stan urządzeń zabezpieczających środowisko jest prawidłowy, np. czy separator jest przeglądany, czy filtry na emitorach wymieniane,
- Prowadzisz sprzedaż bezpośrednią czy też wysyłkową – sprawdź stan swoich rozliczeń za opakowania wprowadzane na rynek;
- Wytwarzasz odpady z działalności, czy prawidłowo dokonałeś określenia kodów odpadów, czy gromadzisz je sposób zgodny z wymaganiami, czy firma która je odbiera posiada właściwe pozwolenia, czy twoja ewidencja odpadowa nie wzbudza wątpliwości;
- Importujesz lub wytwarzasz opony, oleje, akumulatory sprzęt elektryczny, baterie czy prowadzisz prawidłową ewidencję oraz czy zorganizowałeś system zbierania odpadów powstałych z tych produktów;
Słowem przeprowadź audyt swoich działań, Audyt ochrony środowiska w przedsiębiorstwie.
Kontrola Planowa, czyli Zawiadamiamy, że w najbliższy czwartek o godzinie 10:00 Inspektorat rozpoczyna kontrolę w zakresie.
Mając tę odrobinę czasu należy jak najlepiej przygotować się według posiadanej wiedzy. Przede wszystkim należy sprawdzić i zgromadzić posiadane pozwolenia, sprawozdania z zakresu ochrony środowiska, umowy np. z organizacjami odzysku, umowy z firmami odbierającymi odpadami lub przynajmniej kopie pozwoleń tych podmiotów, warto również sprawdzić stan wpisu w BDO dla tych podmiotów oraz wszelką dokumentację związaną z ochroną środowiska prowadzoną w przedsiębiorstwie.
Dobrze przejść się po zakładzie i krytycznym okiem spojrzeć na działalność, którą prowadzimy np. czy odpady , które mamy są zbierane selektywnie, czy są oznaczone i w dobrym miejscu magazynowane.
Czy pracownicy samodzielnie nie gospodarują odpadami poprzez ich oddawania nieuprawnionym podmiotom, spalanie ich na terenie przedsiębiorstwa czy też zużywanie na inne cele. Samodzielne gospodarowanie odpadami w ramach przedsiębiorstwa jest co prawda dopuszczalne i możliwe jednak często może być bardzo problematyczne.
Kontrola Interwencyjna, czyli Dzień dobry kontrola.
W przypadku gdy właśnie od inspektora dowiadujemy się o obowiązkach z zakresu ochrony środowiska może to być najbardziej czarny dla nas scenariusz, niemniej taka kontrola jest związana z konkretnym obszarem lub problemem i zazwyczaj jest efektem skargi lub zauważonego braku w dokumentacji lub istotnych nieścisłościach.
Należy w przypadku tej kontroli współpracować z organem kontrolującym, składać wyjaśnienia i jeśli nie jest to „recydywa” organy kontrolujące starają się dać możliwość i czas na poprawę. Niemniej należy zdać sobie sprawę, że w przypadku zaległości może się okazać, że np. opłaty za niewykonane obowiązki z tytułu zorganizowania zbierania odpadów opakowaniowych mogą być dotkliwe.
Z doświadczenia kontrola interwencyjna zakończona pozytywnym wynikiem nastawia przyjaźnie oraz oczyszcza imię firmy w zakresie ochrony środowiska.
Firma Wastech sp. z o.o. posiada zespół konsultantów z zakresu ochrony środowiska, wiele razy uczestniczących w kontrolach naszych klientów, którym prowadzimy stałe doradztwo środowiskowe. Chcielibyśmy podzielić się z Państwem naszą wiedzą i doświadczeniem, przygotowując cykl artykułów, które pozwolą na dobre przygotowanie do kontroli z zakresu ochrony środowiska, która prędzej czy później czeka każdego prowadzącego przedsiębiorstwo.
W kolejnych artykułach będziemy poruszać wszystkie aspekty, które mogą być sprawdzane w trakcie kontroli.
W następnym artykule: Wytwarzanie odpadów.
Jeśli mają Państwo pytania, które chcieliby nam zadać prosimy przesłać je na maila: doradztwo@wastech.pl. Jednocześnie zaznaczając, że są to pytania z strony PIM najciekawsze postaramy się anonimowo opublikować i odpowiedzieć na nie publicznie tak by ułatwić całej społeczności funkcjonowanie.
———– Pytanie ———————–
Dzień dobry,
czy Straż Miejska może sprawdzać czy firma ma umowy na odbieranie odpadów oraz jakie odpady są wytwarzane?
————– Odpowiedź ————–
Tak.
Co do zasady Straż Miejska podlega pod Urząd Miasta i wypełnia bezpośrednio zadania kontrolne również z zakresu ochrony środowiska na danym obszarze. Straż Miejska współpracuje z jednostkami i komórkami organizacyjnymi Urzędu miasta i innymi podmiotami odpowiedzialnymi za ochronę środowiska, a także podejmuje działania mające na celu zapobieganie naruszeniom przepisów dotyczących czystości i porządku w zakresie ochrony środowiska i współdziała w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi.
Przy kontroli Straży Miejskiej możemy spodziewać się kontroli posiadania umowy na odbieranie posegregowanych odpadów komunalnych, posegregowanych odpadów „przemysłowych” o ile powstają. Ponadto w okresach grzewczych standardowo sprawdzane są piece pod kątem używanego paliwa, co do zasady możemy przyjąć , że w warsztatach samochodowych kontroluje się gospodarkę przepracowanymi olejami odpadowymi pod katem nieuprawnionego spalania ich w piecach grzewczych.
Po wykryciu nieprawidłowości zazwyczaj straż miejska w drobnych wykroczeniach wymierza karę w formie mandatu, czasem pouczenia lub w przypadku poważniejszych wykroczeń kieruje sprawę wraz z zgromadzoną dokumentacją do organów ochrony środowiska.
Pozdrawiamy i służymy pomocą
Zespół Wastech.
————– Koniec ——————-
