Parlament Europejski, Rada i Komisja osiągnęły porozumienie polityczne, które pozwoli znacznie poprawić jakość i niezależność badań i homologacji pojazdów, jak również wzmocnić kontrole samochodów już znajdujących się na unijnym rynku oraz cały system dzięki europejskiemu nadzorowi.
Unijni współprawodawcy osiągnęli porozumienie w sprawie wniosku Komisji ze stycznia 2016 r. dotyczącego gruntownego przeglądu unijnych przepisów dotyczących homologacji pojazdów, czyli zasad poświadczania, że pojazd spełnia wszystkie wymogi niezbędne do wprowadzenia do obrotu, oraz zasad dotyczących rygorystycznych kontroli producentów pod kątem przestrzegania unijnych przepisów.
Wiceprzewodniczący do spraw miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności Jyrki Katainen stwierdził: Dzięki zaostrzeniu przepisów, których przestrzeganie będzie kontrolowane w bardziej rygorystyczny sposób, przemysł motoryzacyjny ma szansę odzyskać zaufanie konsumentów. Dzisiejsze porozumienie, osiągnięte zaledwie kilka tygodni po przedstawieniu przez Komisję wniosków dotyczących mobilności ekologicznej, stanowi kolejny przełomowy moment w unijnych staraniach na rzecz wzmocnienia pozycji europejskiego przemysłu motoryzacyjnego jako globalnego lidera w zakresie ekologicznych i bezpiecznych pojazdów.
Komisarz do spraw rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP Elżbieta Bieńkowska powiedziała: Afera Dieselgate ujawniła niedoskonałości naszego systemu regulacyjnego i nadzoru rynku. Wiemy, że niektórzy producenci oszukiwali, a wielu innych wykorzystywało luki w prawie. Aby położyć kres takim praktykom, poddajemy gruntownemu przeglądowi cały system. Po dwóch latach negocjacji z zadowoleniem przyjmuję fakt, że najważniejsze elementy wniosku – w tym realny nadzór i szersze uprawnienia wykonawcze ze strony UE – zostały podtrzymane. W przyszłości Komisja będzie mogła przeprowadzać kontrole samochodów, nakazać wycofanie pojazdów od użytkowników w całej UE oraz nałożyć grzywnę w wysokości do 30 tys. euro za samochód w przypadku łamania przepisów.
Najważniejsze elementy nowych przepisów:
- Poprawa jakości i wzmocnienie niezależności homologacji pojazdów i badań umożliwiających wprowadzenie samochodu do obrotu
Służby techniczne będą podlegać regularnej i niezależnej kontroli w oparciu o rygorystyczne kryteria skuteczności działania, aby móc uzyskać i utrzymać statusu służb wyznaczonych przez państwo członkowskie do kontroli i testowania nowych modeli samochodów. W przypadku nieprawidłowości Komisja i inne państwa członkowskie będą mogły zakwestionować status takich służb.
Organy przyznające krajową homologację typu będą kontrolowane przez Komisję, aby zapewnić rygorystyczne wdrażanie i egzekwowane odpowiednich przepisów w całej UE.
Nie utrzymano propozycji Komisji dotyczącej zmiany bezpośredniego systemu wynagradzania w celu uniknięcia sytuacji, w której służby techniczne są opłacane bezpośrednio przez producentów.
- Zwiększenie zakresu kontroli samochodów, które już są na unijnym rynku:
Obecne przepisy w zakresie homologacji pojazdów dotyczą przede wszystkim kontroli ex ante prototypów z linii produkcyjnej. W przyszłości państwa członkowskie będą również zobowiązane do przeprowadzania regularnych wyrywkowych kontroli pojazdów sprzedawanych na ich terytorium, a wyniki tych kontroli będą podawane do wiadomości publicznej.
Wszystkie państwa członkowskie będą miały możliwość natychmiastowego zastosowania na swoim terytorium środków ochronnych wobec pojazdów niezgodnych z wymogami, nie czekając na podjęcie działań przez organ, który dokonał homologacji, jak to ma obecnie miejsce.
- Nadzór europejski:
W przyszłości Komisja będzie przeprowadzać kontrole na rynku niezależnie od państw członkowskich i będzie mogła nakazać wycofanie pojazdów od użytkowników w całej UE. Będzie również mogła zakwestionować status wyznaczonych służb technicznych oraz nakładać na producentów i służby techniczne kary administracyjne sięgające nawet 30 tys. euro za każdy samochód, który nie spełnia wymagań.
Komisja będzie również przewodniczyć nowemu forum ds. egzekwowania przepisów, aby zapewnić bardziej jednolitą interpretację stosownych przepisów unijnych, pełną przejrzystość w odniesieniu do przypadków niezgodności oraz lepszą koordynację działań państw członkowskich w zakresie nadzoru rynku.
Nowe rozporządzenie zachowuje obecny zakaz stosowania urządzeń ograniczających skuteczność działania. Nadzorowanie przestrzegania tego zakazu oraz jego egzekwowanie pozostaje obowiązkiem organów krajowych. Rozporządzenie wprowadza jednak także dalej idące rozwiązania. W przyszłości producenci samochodów będą musieli zapewnić dostęp do protokołów oprogramowania pojazdu. Środek ten stanowi uzupełnienie pakietu dotyczącego emisji zanieczyszczeń w rzeczywistych warunkach jazdy, co bardzo utrudni obchodzenie wymagań dotyczących emisji, i zobowiązuje producentów do ujawniania ich strategii ograniczania emisji, tak jak ma to miejsce w Stanach Zjednoczonych.
Rozporządzenie dotyczące homologacji uzupełnia szereg innych ważnych inicjatyw Komisji na rzecz ekologicznej mobilności, w tym nowe udoskonalone testy emisji spalin samochodowych, które obowiązują od dnia 1 września 2017 r., oraz wnioski dotyczące nowych docelowych poziomów emisji CO2 mające przyspieszyć przejście na pojazdy niskoemisyjne i bezemisyjne.
Dalsze działania
Wstępne porozumienie polityczne osiągnięte przez Parlament Europejski, Radę i Komisję w ramach tzw. negocjacji trójstronnych musi teraz zostać formalnie zatwierdzone przez Parlament Europejski i Radę. Rozporządzenie będzie miało wówczas bezpośrednie zastosowane we wszystkich państwach członkowskich i zacznie obowiązywać w dniu 1 września 2020 r.
Kontekst
Zgodnie z obowiązującymi przepisami to UE określa ramy prawne, jednak za sprawdzanie ich przestrzegania przez producentów samochodów odpowiedzialne są organy krajowe. Samochód zatwierdzony w jednym państwie członkowskim może przemieszczać się swobodnie po całej UE. Jedynie organ krajowy, który dokonał homologacji typu pojazdu, może podjąć działania naprawcze, np. nakazać wycofanie danego modelu od użytkowników i nałożyć kary administracyjne w przypadku stwierdzenia niezgodności z przepisami.
Już przed doniesieniami w sprawie Volkswagena z września 2015 r. Komisja zajmowała się przeglądem unijnych ram homologacji typu pojazdów silnikowych. Stwierdziła wówczas potrzebę bardziej dalekosiężnej reformy w celu zapobieżenia ponownemu wystąpieniu przypadków nieprzestrzegania przepisów. Założenia reformy przedstawiła w dniu 27 stycznia 2016 r.
Równocześnie Komisja nadal monitoruje, czy państwa członkowskie prawidłowo egzekwują obowiązujące przepisy, oraz uważnie śledzi ich wysiłki dotyczące wprowadzonych już do ruchu samochodów emitujących zanieczyszczenia.
Komisja wspiera państwa członkowskie poprzez opracowanie wspólnej metodyki badań w celu wykrywania urządzeń zmieniających wyniki badań laboratoryjnych i zapewnienia spójności wyników dochodzeń krajowych. Opublikowała również wytyczne mające pomóc organom państw członkowskich w ocenie, czy producenci samochodów stosują urządzenia ograniczające skuteczność badań emisji lub inne strategie, które prowadzą do większych emisji poza cyklem badania, i w analizie, czy są one technicznie uzasadnione.
Komisja zapewnia również, by konsumenci byli traktowani w uczciwy sposób oraz by reguły konkurencji były przestrzeganie, i będzie nadal to robić.
Więcej informacji
Komunikat prasowy Komisja Europejska zaostrza przepisy dotyczące bezpieczeństwa i czystości eksploatacji samochodów (27 stycznia 2016 r.)
Komunikat prasowy Nowe i ulepszone badania emisji z samochodów stają się obowiązkowe od 1 września (31 sierpnia 2017 r.)
Najczęściej zadawane pytania: Działania UE na rzecz zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza przez samochody (31 sierpnia 2017 r.)
Komunikat prasowy Unia energetyczna: Działania Komisji wzmacniają pozycję UE jako światowego lidera w sektorze ekologicznie czystych pojazdów (8 listopada 2017 r.)
Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów silnikowych
