Zgłaszający: Arkadiusz Marchewka
Data wpływu: 03-08-2021
Szanowny Panie Premierze,
Powszechny Zakład Ubezpieczeń Spółka Akcyjna (dalej: PZU) jest jednym z największych zakładów ubezpieczeń w Polsce, także na rynku obowiązkowych ubezpieczeń od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy samochodów. W ramach prowadzonej działalności PZU prowadzi tzw. sieć naprawczą, do której należą warsztaty samochodowe na terenie całej Polski. Niezależnie od sieci naprawczej PZU posiada także Sieć Preferowaną, do której należą tylko niektóre warsztaty, preferowane przez PZU. W dniach 28–29 czerwca 2021 roku Biuro Rozwoju Sieci Naprawczej PZU Pomoc SA (spółki-córki PZU) skierowało do zakładów sieci naprawczej wiadomość e-mail, w której poinformowało, że od 1 lipca 2021 roku koszty naprawy w szkodach OC mają podlegać optymalizacji polegającej na rozliczaniu szkód tego typu według warunków finansowych obowiązujących w zakładach tzw. sieci preferowanej (działających na podstawie umów o współpracy zawartych z wybranymi przez PZU zakładami naprawczymi) w regionie najbliższym klientowi, a w przypadku w którym nie będzie możliwe uzgodnienie kosztów naprawy z danym zakładem, naprawa będzie kierowana do tzw. sieci preferowanej.
Jak wskazują przedsiębiorcy prowadzący warsztaty samochodowe nienależące do sieci preferowanej, praktyka PZU wprowadzona od 1 lipca 2021 roku stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, a nadto jest niezgodna z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, zgodnie z którym „Odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku” (tak: uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 czerwca 2003 r. o sygn. akt III CZP 32/03). Oznacza to, że ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej ma obowiązek ustalenia odszkodowania w takiej wysokości, jaka wynika z cen występujących na lokalnym rynku. Zważyć w tym miejscu należy, że do lokalnego rynku zaliczają się wszystkie warsztaty samochodowe, jakie działają na obszarze zamieszkiwanym przez poszkodowanego w wypadku drogowym. Niedopuszczalne jest zaliczanie do lokalnego rynku jedynie tych podmiotów, które uczestniczą w określonym przedsięwzięciu organizowanym przez danego ubezpieczyciela. Jedynie dla porządku dodać też należy, że wybór, czy naprawa szkody nastąpi poprzez przywrócenie stanu sprzed szkody, czy też poprzez wypłatę odszkodowania w pieniądzu, należy do poszkodowanego (zgodnie z art. 363 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny), a nie do zakładu ubezpieczeń.
W tej sytuacji, zważywszy, że PZU jest spółką ze znaczącym udziałem Skarbu Państwa, konieczne jest podjęcie przez rząd działań zarówno w sferze dominium, jak i imperium. Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, w szczególności przez działanie mające na celu wymuszenie na klientach wyboru jako kontrahenta określonego przedsiębiorcy lub stwarzanie warunków umożliwiających podmiotom trzecim wymuszanie zakupu towaru lub usługi u określonego przedsiębiorcy. Natomiast zgodnie z art. 15 ust. 2 pkt 1 i 2 tej ustawy czyn, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, może polegać w szczególności na ograniczeniu w istotny sposób lub wyłączeniu możliwości dokonywania przez klienta zakupu u innego przedsiębiorcy lub stworzeniu sytuacji powodujących pośrednio lub bezpośrednio narzucenie klientom przez podmioty trzecie konieczności dokonania zakupu u danego przedsiębiorcy lub u przedsiębiorcy, z którym dany przedsiębiorca pozostaje w związku gospodarczym. Działania PZU mogą wypełniać znamiona czynu nieuczciwej konkurencji w drugim z przytoczonych znaczeń: wskazywanie poszkodowanym, że mogą wybrać jedynie naprawę w zakładzie z sieci preferowanej, gdyż w przeciwnym razie otrzymają odszkodowanie zaniżone, albowiem wyliczone jedynie w oparciu o kosztorys przygotowany przez zakład z sieci partnerskiej, jest właśnie stworzeniem sytuacji, w której poszkodowany pośrednio staje przed koniecznością przyjęcia tej swoistej „oferty nie do odrzucenia” ze strony PZU. Poszkodowanemu zależy bowiem na jak najszybszym przywróceniu swojego samochodu do pełnej sprawności i jeżeli staje on przed wyborem przyjęcia oferty naprawy w zakładzie z sieci partnerskiej lub przyjęcia zaniżonego odszkodowania z perspektywą wielomiesięcznego procesu sądowego o dopłatę brakującej części odszkodowania, z dużym prawdopodobieństwem wybierze on naprawę w zakładzie z tzw. sieci partnerskiej.
Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazującą zaniechanie jej stosowania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu m.in. stosowania czynów nieuczciwej konkurencji. Zgodnie zaś z art. 29 ust. 1 zdanie drugie tej ustawy prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Biorąc powyższe pod uwagę, kieruję do Pana Premiera następujące pytanie: Czy prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów podejmie działania mające na celu wydanie decyzji o nakazaniu zaniechania stosowania praktyki opisywanej w niniejszej interpelacji? Jakie działania nadzorcze w tym zakresie zamierza podjąć Pan Premier?
Z poważaniem
Arkadiusz Marchewka
