Czy branżę czeka zagłada?

Czy nowe Rekomendacje KNF dotyczące likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych doprowadzą do upadku branży motoryzacyjnej?

Aktualnie w ramach Komisji Nadzoru Finansowego trwa końcowy etap prac konsultacyjnych nad przygotowaniem nowych rekomendacji dot. likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych. Polska Izba Motoryzacji wspólnie, wraz z innymi czołowymi organizacjami branżowymi reprezentującymi łącznie tysiące poszkodowanych, ponad 12 tyś warsztatów (w tym autoryzowanych serwisów), producentów części, wypożyczalni samochodów, kancelarii prawnych oraz firm assistanse zgłosiła liczne poprawki i uwagi do projektu. W dniu 21 kwietnia 2022 roku przedstawiciele m.in. Polskiej Izby Doradców i Pośredników Odszkodowawczych, Polskiej Izby Motoryzacji, Związku Rzemiosła Polskiego, Automobilklubu Polski, organizacji pracodawców jak też przedstawiciel środowiska rzeczoznawców i biegłych sądowych wzięli udział w spotkaniu zorganizowanym w siedzibie Komisji Nadzoru Finansowego, na którym analizowane było przedmiotowe stanowisko.

Wspomniane rekomendacje dotyczące likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych, mają zastąpić obecnie obowiązujące wytyczne dotyczące likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych przyjęte 16 grudnia 2014 r. w ramach 246. posiedzenia Komisji Nadzoru Finansowego uchwałą nr 414/2014. Rekomendacje dotyczą m.in. organizacji procesu likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych, metody prowadzenia postępowania likwidacyjnego oraz sposobu ustalania wysokości świadczenia.

Wszystkie najważniejsze organizacje branżowe zrzeszające przedsiębiorców jak też reprezentujących poszkodowanych konsumentów dostrzegają potrzebę usystematyzowania procesu mającego na celu sprawną i efektywną likwidację szkód komunikacyjnych. Jednakże projekt opublikowany przez Komisję Nadzoru Finansowego budzi istotne wątpliwości czy zaproponowane zmiany pozwolą na poprawę sytuacji związanej ze skuteczną, rynkową i uczciwą likwidacją szkód komunikacyjnych. Zbliżone stanowisko wyraziło i podtrzymało mimo wyjaśnień KNF również ponad 80 posłów jak też grupa senatorów. Do zapisów sceptycznie się również odniósł np. Rzecznik MŚP.

Najistotniejszymi kwestiami będącymi osią sporu pomiędzy przedstawicielami profesjonalnej i wolnorynkowej likwidacji szkód komunikacyjnych a Komisją Nadzoru Finansowego wraz z Towarzystwami Ubezpieczeniowymi są m.in.:

1. Definicje części zamiennych, które wprowadzają w błąd poszkodowanego konsumenta oraz brak ogólnodostępnej dokumentacji poświadczającej np. ich bezpieczeństwo, wytrzymałość czy parametry techniczne.
2. Brak należytej dbałości ubezpieczycieli w zakresie zapewnienia napraw zapewniających późniejsze bezpieczeństwo ruchu drogowego.
3. Brak realnych konsekwencji i wymiernych kar odpowiednich za skalę ewentualnych nadużyć ze strony płatników i nie uczciwych serwisów naprawczych.
4. Brak rozwiązań przeciwdziałających ogromnej i ciągle rosnącej ilości spraw sądowych, które byłyby zgodne z niezależnym orzecznictwem sądowym i opiniami niezależnych rzeczoznawców.
5. Uprzywilejowanie w rekomendacjach płatników odszkodowań jak też ich partnerów w interesach skupionych wokół sieci naprawczych z jednoczesnym ograniczaniem wolnorynkowych praw i uczciwej konkurencji wskazanych chociażby w Konstytucji Biznesu.
6. Brak przeciwdziałania wobec szeregu patologicznych praktyk rynkowych obejmujących m.in. ingerencję ubezpieczalni w technologię napraw, zastępowanie części oryginalnych częściami gorszej jakości, narzucanie różnego typu potrąceń, rażące zaniżanie cen usług, tolerowanie napraw w punktach nie podlegających należytej kontroli i często stosujących zakazane produkty lakiernicze, żądania ujawnień tajemnic handlowych serwisów naprawczych, korygowanie faktur a tym samym umniejszanie wpływów do Skarbu Państwa, brak odpowiedzialności za podawane informacje np. w zakresie narzucanej technologii naprawczej czy części zamiennych, brak uznawania opinii rzeczoznawców,
7. Brak przeciwdziałania wobec obrotu całkowicie zniszczonymi wrakami, które często są elementem działań przestępczych i np. handlu dokumentami (np. po spaleniu lub rozerwaniu).
8. Brak należytej ochrony poszkodowanego konsumenta oraz działań zgodnych z wnioskami NIK z kontroli w roku 2019.
9. Tolerowanie ścieżki tzw. kompleksowej likwidacji szkód w towarzystwach ubezpieczeniowych skutkujących często realnym ograniczaniem prawa poszkodowanego do wyboru zaufanego miejsca wykonywanej usługi, wprowadzaniem go w błądin. poprzez brak rzetelnej informacji o przysługujących mu prawach jak też kierowanie się wyłącznie interesem ekonomicznym własnych korporacji.
10. Brak wsparcia dla równowagi rynkowej i wypaczenie sensu jaki powinny mieć ubezpieczenia dla Obywateli.
11. Potwierdzenie uprawnienia Ubezpieczycieli do zorganizowania naprawy uszkodzonego pojazdu we wskazanym przez siebie warsztacie naprawczym na podstawie przygotowanej z własnej inicjatywy kalkulacji naprawy, co m. in. może doprowadzić do ograniczenia Poszkodowanego w prawie do wyboru warsztatu naprawczego, oraz obniżenia poziomu jakości napraw.
12. Akceptacja uprawnienia Ubezpieczycieli do pośredniczenia w zaoferowaniu Poszkodowanemu pojazdu zastępczego na warunkach wskazanych przez Ubezpieczyciela z określeniem stawki i czasu wynajmu, co może skutkować pogorszeniem sytuacji Poszkodowanego poprzez chociażby skrócenie zasadnego okresu wynajmu samochodu zastępczego, a także uprzywilejowanie podmiotów współpracujących z Ubezpieczycielami kosztem niezależnych przedsiębiorców.

Należy zaznaczyć, iż rekomendacje opracowane zostały na podstawie art. 365 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. 2015 poz. 1844) co oznacza, że ubezpieczyciele muszą je wdrożyć i przestrzegać. Rekomendacje są stosowane według zasady „zastosuj lub wyjaśnij”. A zatem ubezpieczyciele mogą ich nie przestrzegać, o ile poinformują KNF, jak inaczej zamierzają osiągnąć cele, które mają zostać zrealizowane dzięki stosowaniu rekomendacji. Organ nadzoru oczekuje, że standardy wskazane w Rekomendacjach będą zaimplementowane przez podmioty nadzorowane nie później niż do dnia 30 czerwca 2022 r. 

W związku z powyższym istnieją realne obawy, że całość projektu w ostatecznym kształcie spełni co najwyżej oczekiwania Towarzystw Ubezpieczeniowych oraz na domiar złego wdroży nowe pomysły płatników będące jedynie pozorną i symulowaną opiekę nad losami poszkodowanych a nie wzmocnieniem ich prawa i ochrony co należy do ustawowych obowiązków KNF.

Po zapoznaniu się z pierwotną wersją projektu nie trudno odnieść wrażenie, iż wprowadzi on szereg niekorzystnych zapisów w tym m.in. da możliwość realnego pierwszeństwa wskazywania przez Towarzystwa Ubezpieczeniowe miejsca naprawy pojazdu – podobnie jak w przypadku pojazdów zastępczych.

Całość projektu znajduje się pod adresem: https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/regulacje_i_praktyka/Publiczne_konsultacje