Aż w 95% przypadków spraw karnych skarbowych sąd orzekał o winie oskarżonych, z czego tylko w 4% warunkowo umorzył postępowanie. Zdecydowana większość osób uznanych za winne w trakcie postępowania karnego skarbowego to członkowie zarządu, głównie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Najczęściej sprawcy odpowiadali za przestępstwa lub wykroczenia związane z naruszeniem obowiązków wynikających z ustawy o PIT (43%), w drugiej kolejności z VAT (33%). To główne wnioski wynikające z raportu „Członkowie zarządu na celowniku organów skarbowych” przygotowanego przez Crido Taxand i Crido Legal.
Co trzecia kontrola prowadzona przez organy skarbowe kończy się wszczęciem postępowania karnego skarbowego – wynika z raportu NIK z 2015 r. Z kolei z analizy blisko 500 orzeczeń sądów powszechnych przeprowadzonej przez Crido Taxand i Crido Legal wynika, że najbardziej na ryzyko późniejszych sankcji narażeni są prezesi spółek kapitałowych. W 73% przypadków postępowań karnych skarbowych do odpowiedzialności pociągany jest członek zarządu, w tym prezes lub wiceprezes. I choć biznes w Polsce najczęściej prowadzony jest w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, to dużo więcej ryzykują prezesi spółek z.o.o. – ryzyko pociągnięcia do odpowiedzialności członków władz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest około 50 razy większe niż u osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.
Wykres 1. Forma podmiotów gospodarczych, w których osoby ponosiły odpowiedzialność karną skarbową.
Źródło: Raport „Członkowie zarządów na celowniku organów skarbowych”, Crido Taxand i Crido Legal
Więcej przestępstw niż wykroczeń
Z raportu Crido Taxand i Crido Legal wynika, że 74% popełnionych czynów to przestępstwa karne skarbowe, pozostałe przypadki traktowane są łagodniej i klasyfikowane jako wykroczenia skarbowe. Oznacza to, że w większości przypadków winni mogą się spodziewać bardziej dotkliwych kar, łącznie z karą pozbawienia wolności czy wpisem do Krajowego Rejestru Karnego.
W 95% przypadków sądy I instancji przesądzają o winie sprawcy, przy czym w 31% przypadków dochodzi do dobrowolnego poddania się odpowiedzialności (DPO). Najczęstszą sankcją w przypadku skazania jest grzywna, której wysokość znacznie odbiega od maksymalnie dopuszczalnych wysokości (wśród analizowanych przypadków najwyższa grzywna wyniosła 40 000 zł). Na karę pozbawienia wolności skazywany jest tylko co dwudziesty winny przestępstwa skarbowego.
– Jak wynika z przeanalizowanych przez nas wyroków, kary dla skazanych wydają się być na pierwszy rzut oka mało dotkliwe, tym bardziej, że zasądzane grzywny znacznie odbiegają od maksymalnych pułapów dopuszczonych przez przepisy. Jednak w przypadku sprawowania funkcji członka zarządu, najgroźniejszy jest wpis do Krajowego Rejestru Karnego. Wiele aktów prawnych przewiduje bowiem obostrzenia dla podmiotów gospodarczych, w których urzędujący członek zarządu został skazany za przestępstwo – komentuje Andrzej Puncewicz, Partner odpowiedzialny za Zespół Postępowań Podatkowych i Sądowych w Crido Taxand.
Przestępstwa PIT i VAT w czołówce
Jak wynika z raportu Crido Taxand i Crido Legal najczęściej odpowiedzialność karna skarbowa związana jest z naruszeniem obowiązków wynikających z ustawy o PIT (43%), w drugiej kolejności znajdują się przestępstwa związane z VAT (33%), a następnie z CIT (11%). Blisko 35% zarzutów dotyczy nieuiszczenia przez płatnika zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Na drugim miejscu (25%) są tak zwane oszustwa podatkowe (np. zaniżenie obrotu dla celów VAT lub zaniżenie podstawy opodatkowania w CIT / PIT) ), a na trzecim uporczywe niewpłacanie w terminie podatku przez podatnika (16%).
Wykres 2. Obszary podatkowe, w których najczęściej popełniano czyny zabronione
Źródło: Raport „Członkowie zarządów na celowniku organów skarbowych”, Crido Taxand i Crido Legal
Trendy w kontrolach a odpowiedzialność karna skarbowa
Najnowsze dokumenty rządowe wskazują na zamiar intensyfikacji walki z przestępczością gospodarczą, w tym podatkową w Polsce. Przyjęty przez Radę Ministrów 4 listopada 2015 roku Program przeciwdziałania i zwalczania przestępczości gospodarczej na lata 2015-2020 zakłada m.in. sukcesywne zwiększanie kontroli w odniesieniu do przestępczości VAT i akcyzowej oraz zwiększenie liczby osób skazanych. Również z opublikowanego przez MF w ostatnich tygodniach projektu „Krajowego Planu Działań Administracji Podatkowej na 2016 r.” wynika, że na celowniku urzędów skarbowych znajdą się m.in.: przestępstwa karuzelowe, nierzetelne faktury, niewywiązywanie się z obowiązku płatnika podatku dochodowego, transakcje z podmiotami powiązanymi czy brak zapłaty podatku.
– Raport Crido Taxand i Crido Legal jednoznacznie pokazuje, że istnieje realne ryzyko pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej członków władz spółek oraz innych osób zajmujących się sprawami gospodarczymi i finansowymi podmiotów gospodarczych. Można się spodziewać, że wzmożone kontrole we wskazanych obszarach zaowocują – w przypadku wykrycia ewentualnych nieprawidłowości – zwiększoną liczbą postępowań karnych skarbowych wobec osób odpowiedzialnych za rozliczenia podatkowe w podmiotach objętych kontrolą – komentuje Andrzej Puncewicz, Partner odpowiedzialny za Zespół Postępowań Podatkowych i Sądowych w Crido Taxand.
Pełna wersja raportu „Członkowie zarządu na celowniku organów skarbowych – analiza wyroków orzekających o odpowiedzialności karnej skarbowej osób zajmujących się sprawami finansowymi podmiotów gospodarczych” dostępna jest na blogu Crido Taxand podatkiwbiznesie.pl.
________________________________________________________________________________
Metodologia raportu
W roku 2015 Crido Taxand zwróciło się do Prezesów wybranych SR i SO o udostępnienie informacji publicznej o orzeczeniach dotyczących odpowiedzialności karnej skarbowej członków zarządu, prezesów zarządu, członków rad nadzorczych oraz innych osób odpowiedzialnych za sprawy gospodarcze podmiotu (w szczególności na podstawie art. 9 § 3 k.k.s.). Zebrane dane dotyczyły okresu od 1 stycznia 2014 r. do 1 kwietnia 2015 r. (łącznie 489 orzeczeń).
________________________________________________________________________________
O Crido Taxand
Crido Taxand jest pierwszą na polskim rynku firmą konsultingową, która nie łączy usług doradczych i audytorskich, działającą w międzynarodowej sieci. Firma powstała w 2005 roku. Od początku swojej działalności należy do międzynarodowej sieci podatkowej Taxand, która liczy 2000 doradców podatkowych i 500 partnerów w 46 krajach. 150-osobowy zespół Crido Taxand w Polsce doradza klientom w obszarze podatków, pozyskiwania finansowania, szczególnie z funduszy UE, prawa (Crido Legal) i strategii biznesowych (Crido Business Consulting). Zarówno firma, jak i jej eksperci zajmują najwyższe pozycje w rankingach podatkowych i jako doradcy w pozyskiwaniu funduszy unijnych.
O Zespole Postępowań Podatkowych i Sądowych Crido Taxand
Zespół Postępowań Podatkowych i Sądowych Crido Taxand, który jest częścią blisko 60-osobowego Działu Doradztwa Podatkowego, to 10 doświadczonych doradców, którzy wspierają klientów podczas kontroli podatkowych i skarbowych oraz podczas sporów z organami podatkowymi, w tym także w związku ze sprawami karnymi skarbowymi. Doświadczenie zespołu obejmuje reprezentowanie klientów w wielu złożonych postępowaniach spornych i nadpłatowych, o łącznej wartości sięgającej kilkuset milionów PLN, w tym w sprawach dotyczących cen transferowych oraz związanych z tzw. karuzelą VAT. Zespołem kieruje Andrzej Puncewicz, partner w Crido Taxand.
Więcej informacji o Crido Taxand na taxand.pl a o Taxand na taxand.com.
